Konferencja międzynarodowa "Operacja polska 1937-1938. Zapomniane ludobójstwo?"
29 czerwca 2017 r. w sali im. Konstytucji 3 Maja w budynku Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej odbyła się konferencja „Operacja polska 1937-1938. Zapomniane ludobójstwo?”, która stała się pierwszym wydarzeniem na skalę międzynarodową, upamiętniającą 80. rocznicę wyjątkowego ludobójstwa dokonanego przez zbrodniczy sowiecki system totalitarny na Polakach, zamieszkałych na terytorium Związku Sowieckiego. Ofiarami tego „polskiego holocaustu” stało się ponad 200 tys. Polaków, których jedyną winą było to, że byli Polakami. W wirze stalinowskiego „wielkiego terroru” zginął prawie co drugi Polak – męszczyzna w sile wieku.
Organizatorem spotkania było Ministerstwo Obrony Narodowej, Narodowe Centrum Kultury oraz Instytut Pamięci Narodowej i Fundacja – My razem.
Dla upamiętnienia ofiar tej zbrodni do Warszawy do Sejmu RP na zaproszenie Narodowego Centrum Kultury i fundacji „My Razem” przyjechali naukowcy i działacze społęczni z Ukrainy, Białorusi i Rosji. Udział w konferencji wzięli również liczni polscy naukowcy zajmujący się tym tematem, a także liczni posłowie na Sejm RP, politycy, działacze społeczni i, niestety, nieliczni świadkowie tej wyjątkowej zbrodni na narodzie polskim.
Uroczystego otwarcia konferencji dokonali:
- Sekretarz stanu, wice-minister obrony narodowej RP Michał Dworczyk;
- wice-dyrektor Narodowego Centrum Kultury Eliza Dzwonkiewicz;
- Marszałek–senior Sejmu RP Kornel Morawiecki;
- Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Dr Jarosław Szarek;
- wice-przewodniczący moskiewskiego „Memoriału” Dr Boris Belenkin (Rosja).
Wszyscy występujący na otwarciu konferencji zgodnie podkreslali jej znaczenie dla upamiętnienia tej wyjątkowej zbrodni i dla rozpoczęcia procesu dogłębnego zbadania losów polskiej ludności Związku Sowieckiego w okresie międzywojennym i w szczególnosci w okresie „wielkiego terroru” i „operacji polskiej”.
List powitalny dla uczestników konferencji skierował również Marszałek Sejmu RP Marek Kuchciński, który zwrócił uwagę uczestników na konieczność odbudowy pamięci historycznej narodu polskiego w tej kwestii. Wiedza o „operacji polskiej” ma trafić do podręczników szkolnych, do polskich muzeum i placówek kulturalnych.
Referat inaguracyjny podczas obrad plenarnych konferencji wygłosił Prof. Mikołaj Iwanow (Polska). Jego referat pt. „Miejsce „operacji polskiej” w dziejach narodu polskiego w XX wieku” był swoistym podsumowaniem jego prawie 20-letnich badań historii polskiej ludności kresowej w Związku Sowieckim i historii przeprowadzenia „operacji polskiej”.
Uczestnicy konferencji szczególnie ciepło witali czołowego historyka moskiewskiego „Memoriału” Nikitę Petrowa, który wspólnie z obecnym przewodniczącym „Memoriału” Arsenijem Rogińskim (który w związku z ciężką chorobą nie mógł wziąć udział w obradach) jako pierwsi znalezli i ujawnili podstwowe dokumenty NKWD, dotyczące „operacji polskiej”, w tym słynny rozkaz Nikolaja Jeżowa nr 00485. Nikita Petrow wygłosił referat „Operacja polska” jako ważny element polityki państwa stalinowskiego”.
Jeden z czołowych historyków Ukrainy członek korespondent Ukraińskiej Akademii Nauk prof. Stepan Vidnianski wygłosił bardzo ważny referat pt. „Aspekt narodowościowy „wielkiego terroru” w Ukrainie”.
Białoruś na konferencji reprezentowali dwaj najbardziej znani i doświadczeni badacze „wielkiego terroru”: dr Igor Kuznecov, i dr Wladimir Adamuszko. Szczegóne znaczenie miał udział w konferencji dra Adamuszko, który w ciągu prawie 15 lat był dyrektorem Departamentu Archiwów państwowych Białorusi i doskanale zna wszystkie dokumenty związane z przeprowadzeniem „operacji polskiej”. Jego wystąpienie pt. „Represje polityczne lat 20 – 50 w Białorusi” zostało przyjęto z wielkim zainteresowaniem i wywołało gorącą dyskusję. To samo dotyczy wystąpienia Igora Kuznetsova pt.„Operacja polska” na tle innych represji stalinowskich w Białorusi.
Jednym z głownych obiektów represji antypolskich w Związku Sowieckim w okresie przeprowadzenia „operacji polskiej” był Kościoł katolicki, który został pod konieć lat 30-tych zniszczony prawie całkowicie. Tak stwierdził w swym referacie czołowy polski badacz tej problematyki ks. prof. dr hab. Roman Dzwonkowski SAC. Jego referat był zatytułowany: „Kościół katolicki w ZSRR 1935-1939. Ostatni etap likwidacji”.
Najbardziej znanym w Polsce badaczem „operacji polskiej” młodego pokolenia jest dr Tomasz Sommer. Jego wystąpienie pt. Ludobójcze metody „operacji polskiej” wywołało ciekawą naukową dyskusję.
Znaczący wpływ na rozwój badań naukowych „operacji polskiej” na pewno miały referaty innych uczestników konferencji:
- Prof. Henryk Stroński (Polska - Ukraina). „Operacja polska” na Marczlewszczyznie Radzieckiej.
- Dr Kokin Serhej (Ukraina). „Operacja polska NKWD” – nieodzowna część „wielkiego terroru” w Ukrainie.
- Prof. Robert Kuśnierz (Polska). Dyplomacja i wywiad wojskowy II RP wobec prześladowań Polaków w Związku Sowieckim w drugiej połowie lat 30. XX w.
- Piotr Zychowicz (Polska). Problem upamiętnienia ofiar „operacji polskiej”.
- Dr. Podkur Roman (Ukraina). Pracownicy NKWD – wykonawcy „wielkiego terroru” w Ukrainie w latach 1937 - 1938.
- Prof. Wojciech Śleszyński (Polska). „Forma upamiętnienia tzw. akcji polskiej NKWD w latach 1937-1938 w Muzeum Pamięci Sybiru budowanym w Białymstoku”.
- Dr. Maciej Wyrwa (Polska). Badania „operacji polskiej” w Polsko-Rosyjskim Centrum dialogu i Porozumienia.
Owocność obrad konferencji zapewniła również otwarta i szczera dyskusja na temat „operacji polskiej” i jej godnego upamiętnienia w Polsce i w społeczeństwach niepodległych państw, powstałych na ruinach Związku Sowieckiego.
Specjalne reportaże z obrad konferencji przygotowały TVP, Polskie Radio i innie polskie rozgłośnie.
Prasa o wydarzeniu:
Muzeum pamięci Sybiru - Muzeum pamięta i dziękuje organizatorom za zaproszenie do udziału w obradach
DoRzeczy.pl - Masowe mordy, tortury i deportacje. W Sejmie odbyła się pierwsza konferencja na temat Operacji Polskiej NKWD
